Ten składnik jest wszędzie. Moja historia z fenoksyetanol w kosmetykach

Szczerze? Przez lata nie miałam pojęcia, co tak naprawdę nakładam na twarz. Kupowałam krem, który poleciła koleżanka, szampon z ładną etykietą, podkład, który akurat był w promocji. Aż do momentu, gdy moja skóra powiedziała „dość”. Zaczęło się od niewinnego swędzenia, potem doszło zaczerwienienie i małe, irytujące krostki. Dermatolog wzruszył ramionami i zalecił maść sterydową. Ale ja wiedziałam, że to tylko plaster na głębszy problem. Zaczęłam moją prywatną krucjatę – czytanie etykiet. I wtedy go zobaczyłam. W moim kremie nawilżającym, w płynie do demakijażu, nawet w chusteczkach dla niemowląt, które kupowałam dla siostrzenicy. Phenoxyethanol. To właśnie fenoksyetanol w kosmetykach stał się moim małym wrogiem publicznym numer jeden. Ale czy słusznie? Postanowiłam to sprawdzić, przekopać się przez badania, opinie i regulacje. I chcę się z Wami podzielić tym, co odkryłam, bez naukowego bełkotu.

No dobrze, ale co to w ogóle jest i po co go dodają?

Fenoksyetanol (w składzie INCI znajdziecie go jako Phenoxyethanol) to taki trochę cichy bohater drugiego planu w świecie kosmetyków. Jest to przezroczysty płyn o ledwo wyczuwalnym zapachu, który producenci wprost uwielbiają. Dlaczego? Bo to genialny konserwant. Jego główna funkcja fenoksyetanolu w kosmetykach to niedopuszczenie, by w naszym ulubionym kremie czy serum zalęgło się życie. Mówiąc wprost – hamuje rozwój bakterii, pleśni i drożdży.

Pomyślcie o tym. Większość kosmetyków zawiera wodę, a gdzie woda, tam idealne warunki do rozwoju mikrobów. Bez konserwantu, słoiczek kremu po tygodniu mógłby stać się biologiczną bombą. To właśnie dlatego fenoksyetanol jest w kosmetykach tak wszechobecny – jest skuteczny przeciwko szerokiemu spektrum drobnoustrojów, stabilny i stosunkowo tani. Dzięki niemu produkty mają dłuższą datę ważności i są po prostu bezpieczne w użyciu. Bez niego ryzyko infekcji skóry byłoby realne.

Często słyszy się dyskusje na temat fenoksyetanol a parabeny różnice. Przez lata to parabeny były na cenzurowanym, oskarżane o zaburzanie gospodarki hormonalnej. Kiedy producenci zaczęli masowo z nich rezygnować, szukali alternatywy. I tak fenoksyetanol w kosmetykach wszedł na salony jako ten „lepszy”, bezpieczniejszy wybór. Jego mechanizm działania jest inny, ale cel ten sam: utrzymać produkt w czystości. Ta jego skuteczność sprawia, że fenoksyetanol w kosmetykach jest tak powszechnie stosowany w branży.

Czy bać się fenoksyetanolu? Co na to prawo i naukowcy

Kiedy zaczęłam moją przygodę z czytaniem etykiet, byłam przerażona. Chemia, konserwanty, dziwne nazwy… wydawało mi się, że wszystko chce mnie zabić. Więc zaczęłam grzebać głębiej. Co mówią oficjalne źródła? Okazuje się, że w Unii Europejskiej sprawa jest dość jasno uregulowana. Istnieje coś takiego jak Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS), który doradza Komisji Europejskiej. Ci mądrzy ludzie wielokrotnie badali fenoksyetanol w kosmetykach i uznali go za bezpieczny. Ale jest jeden warunek. Dopuszczalne stężenie fenoksyetanolu w produktach do pielęgnacji nie może przekroczyć 1%. Wszystko to jest zapisane w unijnym rozporządzeniu kosmetycznym, które można sprawdzić na oficjalnych stronach, jak Eur-Lex.

Więc, czy fenoksyetanol w kosmetykach jest szkodliwy? Przy tym stężeniu, dla zdecydowanej większości z nas – nie. Ta granica 1% nie została wzięta z sufitu. To wynik wielu badań toksykologicznych, które oceniają, jak substancja wchłania się przez skórę i jaki ma wpływ na cały organizm. Podobne stanowisko mają inne światowe agencje, jak amerykańska FDA, o której można poczytać na FDA.gov. Oczywiście, w laboratorium, podając szczurom gigantyczne dawki prosto do żołądka, można udowodnić toksyczność niemal wszystkiego. Ale my przecież smarujemy się kremem, gdzie stężenie jest niewielkie, a wchłanianie przez skórę ograniczone. Pamiętajmy, że to dawka czyni truciznę. I w tym przypadku, dawka fenoksyetanolu w kosmetykach jest uznana za bezpieczną.

Alergie i skutki uboczne – czyli moja historia

No dobrze, skoro jest tak bezpiecznie, to dlaczego moja skóra wariowała? Tu dochodzimy do sedna sprawy. Mimo że fenoksyetanol jest generalnie bezpieczny, to nie znaczy, że jest idealny dla każdego. Ja należę do tej grupy pechowców z nadwrażliwą cerą. Dla nas nawet to bezpieczne 1% może być problemem. Typowe fenoksyetanol w kosmetykach alergia objawy to właśnie to, co przeżyłam: zaczerwienienie, swędzenie, czasami nawet pieczenie czy drobna wysypka. To rodzaj kontaktowego zapalenia skóry. Trochę jak po użyciu zbyt silnego peelingu z kwasami, np. z kwasem salicylowym.

Kto jest najbardziej narażony? Osoby z atopowym zapaleniem skóry (AZS), z egzemą, z uszkodzoną barierą hydrolipidową, albo po prostu ci, którzy, tak jak ja, odziedziczyli w genach skórę-księżniczkę, która obraża się o byle co. W naszym przypadku, nawet najlepiej przebadany składnik może wywołać reakcję. To frustrujące. Bo to oznacza, że musimy być swoimi własnymi detektywami. Uważnie czytać składy, testować nowości na małym fragmencie skóry (np. za uchem) i uczyć się, co nam służy, a co nie. Niestety, uniwersalna odpowiedź na pytanie czy fenoksyetanol w kosmetykach jest szkodliwy dla wrażliwców nie istnieje. To sprawa bardzo, bardzo indywidualna.

Dzieci, kobiety w ciąży i inne grupy specjalnej troski

Kiedy już trochę ogarnęłam temat dla siebie, od razu zapaliła mi się lampka – a co z najmłodszymi? Moja siostra właśnie urodziła, a ja, jako świeżo upieczona ekspertka od etykiet, zaczęłam przeglądać składy kosmetyków dla jej maluszka. I co? Fenoksyetanol w kosmetykach dla dzieci pojawiał się nagminnie. Przeraziło mnie to. Jednak po ochłonięciu i dalszym researchu okazało się, że ten sam komitet SCCS uznał go za bezpieczny również dla dzieci poniżej 3 roku życia, oczywiście w stężeniu do 1%. Mimo to, w sieci krąży mnóstwo różnych fenoksyetanol w kosmetykach dla dzieci opinie, gdzie mamy dzielą się swoimi obawami. I ja to rozumiem. Skóra niemowlaka jest cieniutka i bardziej przepuszczalna. Dlatego wielu rodziców woli dmuchać na zimne i wybierać produkty bez tego składnika, o jak najprostszym składzie.

Podobnie wygląda kwestia fenoksyetanol w kosmetykach dla kobiet w ciąży bezpieczeństwo. Burza hormonów w ciąży może sprawić, że skóra staje się bardziej reaktywna niż zwykle. Chociaż eksperci uspokajają, że stosowanie kremu z fenoksyetanolem nie zaszkodzi dziecku, to wiele przyszłych mam woli minimalizować ryzyko i na te dziewięć miesięcy przerzuca się na kosmetyki naturalne. I to jest absolutnie w porządku. To czas, kiedy komfort psychiczny i poczucie bezpieczeństwa są najważniejsze. To pokazuje, że fenoksyetanol w kosmetykach to temat, który wymaga indywidualnego podejścia, zwłaszcza w tak szczególnych okresach życia.

A co jeśli nie jesteś ani dzieckiem, ani w ciąży, ale masz skórę jak ja? Po prostu unikaj. Szukaj na etykietach magicznego napisu „phenoxyethanol-free” i sprawdzaj składy INCI.

Życie bez fenoksyetanolu? Alternatywy istnieją!

Decyzja o odstawieniu kosmetyków z fenoksyetanolem była jedną z lepszych dla mojej cery. Ale co w zamian? Na szczęście rynek nie znosi próżni i jest mnóstwo świetnych produktów bez tego konserwantu. Jeśli szukasz kosmetyków naturalnych, to masz ułatwione zadanie. Organizacje certyfikujące (jak Ecocert czy Cosmos) często mają listy dozwolonych, łagodniejszych konserwantów. Istnieją skuteczne alternatywy dla fenoksyetanolu w naturalnych kosmetykach.

Na co zwracać uwagę w składach? Producenci często sięgają po mieszanki substancji, które wzajemnie wzmacniają swoje działanie. Popularne są na przykład konserwanty pochodzenia naturalnego jak Sodium Benzoate i Potassium Sorbate (często używane też w żywności), albo substancje takie jak Caprylyl Glycol czy Ethylhexylglycerin, które same w sobie nie są typowymi konserwantami, ale działają jak „wspomagacze” i pozwalają obniżyć ilość tych właściwych. Czasem wykorzystuje się też antybakteryjne właściwości niektórych składników, jak ekstrakty roślinne (np. z wiciokrzewu) czy olejki eteryczne, choćby popularny olejek z drzewa herbacianego. Z olejkami trzeba jednak uważać, bo one też potrafią silnie uczulać.

Jak znaleźć perełki? Ja dużo czasu spędzam na czytaniu blogów i forów internetowych, gdzie dziewczyny dzielą się swoimi odkryciami. Często pojawiają się tam różne kosmetyki bez fenoksyetanolu rankingi i zestawienia. Warto też wspierać mniejsze, lokalne marki, które często stawiają na prostsze, bardziej przemyślane składy, jak np. te oferujące kremy ze smoczą krwią. Moja rada? Edukuj się, czytaj i testuj. Twoja skóra na pewno Ci za to podziękuje. Dla mnie rezygnacja z fenoksyetanol w kosmetykach była krokiem w stronę zdrowszej i spokojniejszej cery.