Ostatni dyktator Europy? Aleksander Łukaszenka, jego wiek i historia, która wciąż się pisze

Pamiętam, jak pierwszy raz zobaczyłem go w telewizji. To musiały być lata 90., byłem wtedy dzieciakiem. Młody, energiczny, z charakterystycznym wąsem, obiecywał porządek i stabilizację w czasach, gdy wszystko wokół się waliło. Minęło tyle lat, a on wciąż tam jest. Wciąż na ekranie, choć już starszy, bardziej zmęczony, ale z tą samą determinacją w oczach. To aż niewiarygodne. Ludzie często pytają, ile on właściwie ma lat, jakby jego wiek był kluczem do zrozumienia tej niekończącej się historii. To pytanie, które zadaje sobie wielu, próbując zrozumieć fenomen człowieka, który zatrzymał czas na Białorusi. A więc, jaki jest aleksander łukaszenka wiek? Spróbujmy się temu przyjrzeć, ale nie jak encyklopedia, a jak ktoś, kto patrzy na to wszystko z boku od dekad.

Wiek, który budzi pytania. Ile lat ma właściwie Łukaszenka?

No dobrze, przejdźmy do konkretów. Oficjalna data urodzenia Aleksandra Łukaszenki to 30 sierpnia 1954 roku. Prosta matematyka mówi nam, że w 2023 roku skończył 69 lat. Urodził się w małej wsi Kopys, na terenach dzisiejszej Białorusi, wtedy jeszcze części Związku Radzieckiego. To ważna informacja, bo całe jego myślenie jest przesiąknięte tamtą epoką.

Jego długowieczność polityczna jest wręcz legendarna. Jest jednym z najdłużej rządzących przywódców w Europie, co samo w sobie jest fenomenem. Czasem, gdy patrzy się na jego decyzje, zastanawiam się, jak bardzo aktualny wiek aleksandra łukaszenki wpływa na jego postrzeganie świata. Czy to doświadczenie, czy już tylko uparte trzymanie się starych schematów? Dyskutując o polityce wschodniej, nie da się uciec od tego, jaki jest aleksander łukaszenka wiek, bo to on jest żywą historią transformacji, a raczej jej braku w swoim kraju. Jego biografia to w zasadzie historia współczesnej Białorusi.

Chłopak ze wsi, który miał zostać nauczycielem

Wyobraźcie sobie… mała wieś Kopys, szara rzeczywistość Białoruskiej SRR. W takich warunkach dorastał młody Sasza. Zwykła, robotnicza rodzina, bez wielkich perspektyw. To właśnie z tego wziął się jego wizerunek „człowieka z ludu”, który tak skutecznie wykorzystywał przez lata. Mój dziadek, który pamięta tamte czasy, zawsze mówił, że tacy ludzie jak on, dyrektorzy sowchozów, to byli prawdziwi królowie życia na prowincji. Mieli władzę, zasoby i szacunek. To była najlepsza szkoła rządzenia.

Jego edukacja była ciekawa i bardzo pragmatyczna. Najpierw skończył instytut pedagogiczny w Mohylewie (strona uczelni), został historykiem. To dało mu narzędzia do budowania narracji, do opowiadania historii w sposób, który porwie tłumy. Potem, już jako dorosły facet, poszedł na studia rolnicze w Białoruskiej Akademii Rolniczej (strona uczelni), zdobywając dyplom z ekonomii. Te dwa kierunki idealnie go ukształtowały – z jednej strony humanista-ideolog, z drugiej twardo stąpający po ziemi zarządca. Służba w wojsku i praca jako dyrektor państwowego gospodarstwa rolnego (sowchozu) dopełniły obrazu. Nauczył się tam dyscypliny i zarządzania ludźmi w sposób, który nie toleruje sprzeciwu.

Jak walcząc z korupcją, samemu stać się systemem

Jego prawdziwa kariera polityczna to początek lat 90. Chaos, niepewność, rozpad ZSRR. Wszedł do parlamentu i zrobił coś genialnego – stał się twarzą walki z korupcją. W czasach, gdy wszyscy kradli, on krzyczał „łapać złodzieja!” i ludzie mu uwierzyli. To był majstersztyk populizmu. Był jednym z niewielu, którzy głosowali przeciwko rozwiązaniu Związku Radzieckiego. Już wtedy pokazał, że tęskni za starym porządkiem.

Wybory prezydenckie na Białorusi w 1994 roku były jego sceną. Wystartował jako kandydat spoza układu, obiecując stabilność, bezpieczeństwo i powrót do „normalności”. Ludzie byli zmęczeni bałaganem i reformami, które przynosiły głównie biedę. Chcieli silnego lidera. I dostali go. Miał wtedy zaledwie 40 lat. Patrząc na to z perspektywy czasu, jego wiek był jego atutem – był wystarczająco młody, by mieć energię, i wystarczająco stary, by pamiętać „stare, dobre czasy”. To niesamowite, jak szybko wspiął się na szczyt. I jak skutecznie na nim pozostał.

Białoruski sen o stabilności, czyli żelazna ręka prezydenta

Gdy tylko dorwał się do władzy, zaczął ją betonować. Szybko okazało się, że demokracja nie jest mu po drodze. Kluczowe były referenda z 1995 i 1996 roku. Wygumkował nimi parlament, dał sobie niemal nieograniczone uprawnienia i w zasadzie przekształcił Białoruś w swoją prywatną domenę. Oficjalna strona prezydenta (link tutaj) to oczywiście obraz sukcesu, ale rzeczywistość jest bardziej skomplikowana. Zbudował system, który często nazywa się „państwowym kapitalizmem”. Wielkie fabryki pozostały w rękach państwa, rolnictwo jest dotowane, a wolny rynek istnieje tylko na tyle, na ile pozwala władza. Przez lata to działało, dawało ludziom poczucie bezpieczeństwa, pracę, jako taką stabilizację. Ale koszt był ogromny.

Wolność słowa, wolne media, niezależne organizacje – to wszystko było systematycznie niszczone. Każde wybory kończyły się oskarżeniami o fałszerstwa, a protesty były brutalnie tłumione. To, co stało się w 2020 roku, było tylko kulminacją tego, co działo się od lat. Ten autorytarny model rządzenia stał się jego znakiem rozpoznawczym. Długość jego rządów, w połączeniu z tym, jaki jest aleksander łukaszenka wiek, czyni go postacią tragiczną i fascynującą jednocześnie. Doświadczony polityk, który tak bardzo boi się zmian, że jest gotów zniszczyć własny naród, byle tylko utrzymać władzę.

Między Moskwą a Brukselą – gra o przetrwanie

W polityce zagranicznej Łukaszenka zawsze był graczem. Jego największym projektem było Państwo Związkowe Rosji i Białorusi. To dzięki niemu przez lata dostawał od Rosji tanie surowce i wsparcie finansowe, co pozwalało mu utrzymywać swój gospodarczy model. Ta bliska relacja z Moskwą to fundament jego władzy. Bez niej dawno by upadł.

Ale jednocześnie zawsze próbował grać na dwa fronty. Raz flirtował z Zachodem, by za chwilę rzucić się w objęcia Moskwy, kiedy tylko poczuł, że grunt pali mu się pod nogami. Unia Europejska i USA nakładały sankcje, krytykowały łamanie praw człowieka, a on i tak robił swoje. Był mistrzem w wykorzystywaniu swojego położenia geograficznego. Jednak po 2020 roku i szczególnie po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022, jego pole manewru drastycznie się skurczyło. Stał się w pełni zależny od Kremla. To pokazuje, jak bardzo aleksander łukaszenka wiek i jego długie rządy wpłynęły na izolację kraju. Porównując go do młodszych liderów jak Rishi Sunak, widać przepaść w stylu i myśleniu.

Człowiek z ludu, car i jego następca?

Jego życie prywatne to temat tabu. Oficjalnie ma żonę, Galinę, ale nikt jej nie widział publicznie od lat. To jedna z tych spraw, o których na Białorusi szepcze się po kątach. Ma trzech synów. Dwóch starszych, Wiktor i Dmitrij, zajmują wysokie stanowiska, co oczywiście rodzi pytania o nepotyzm. Ale to najmłodszy syn, Nikołaj, przez lata był w centrum uwagi. Jako mały chłopiec jeździł z ojcem na wszystkie oficjalne spotkania, ubrany w mały mundurek. Wielu widziało w tym próbę przygotowania następcy, stworzenia swoistej dynastii. Dziś Kolia jest już dorosły, a temat sukcesji wciąż wisi w powietrzu.

W państwowych mediach Łukaszenka to ojciec narodu. Człowiek pracy, który kosi trawę, zbiera ziemniaki i osobiście dogląda każdej inwestycji. To wizerunek silnego gospodarza, który ma trafiać do prostych ludzi, zwłaszcza na prowincji. Ten obraz jest starannie pielęgnowany i oderwany od rzeczywistości, w której jest po prostu autokratą. Ciekawi mnie, czy sam w to jeszcze wierzy.

Co po nim zostanie? Pytanie bez odpowiedzi

Jakie będzie jego dziedzictwo? To słowo chyba tu nie pasuje. To raczej blizna, która jeszcze długo się nie zagoi. Z jednej strony są tacy, którzy powiedzą, że uratował kraj przed chaosem i rozgrabieniem, że dał ludziom stabilność. I pewnie jest w tym trochę prawdy. Utrzymał przemysł, nie dopuścił do masowego bezrobocia, a Białoruś jest krajem czystym i, powierzchownie, uporządkowanym.

Z drugiej strony jest cena, jaką za to zapłacono. Zniszczona demokracja, stłamszone społeczeństwo obywatelskie, tysiące ludzi w więzieniach, międzynarodowa izolacja. To jego prawdziwe dziedzictwo. Przyszłość Białorusi po jego odejściu to wielka niewiadoma, podobnie jak w przypadku innych postaci, których biografie budzą skrajne emocje, jak choćby Bruce Willis w świecie filmu. Kiedy to się stanie? Tego nikt nie wie. Ale pytanie o to, jaki jest aleksander łukaszenka wiek, staje się w tym kontekście coraz bardziej palące. Czas jest nieubłagany, nawet dla tych, którzy próbowali go zatrzymać.