Kolonoskopia bez paniki: Co jeść, żeby nie zwariować i dobrze się przygotować

Pamiętam ten dzień jak dziś. Dostałam skierowanie na kolonoskopię i pierwsza myśl, jaka przyszła mi do głowy, to wcale nie sam zabieg. To była czysta panika na myśl o… diecie. Co jeść przed kolonoskopią? Czego unikać? Czy ja w ogóle dam radę przez to przejść? W głowie kłębiły mi się setki pytań. A żeby dolać oliwy do ognia, znajomy opowiadał mi kiedyś horror o tym, jak musiał powtarzać całą procedurę, bo „coś tam zostało” w jelitach i lekarz nic nie widział. Koszmar. To wspomnienie sprawiło, że postanowiłam podejść do tematu na poważnie, prawie jak do misji wojskowej. I wiecie co? Przeżyłam. Ba, czułam się świetnie przygotowana. Chcę się z Wami podzielić moimi doświadczeniami i sprawdzonymi radami, żebyście i Wy przeszli przez to bez zbędnego stresu. Ten przewodnik to nie tylko sucha teoria, ale zbiór praktycznych wskazówek, co jeść przed kolonoskopią, żeby wszystko poszło gładko.

Po co to całe zamieszanie z dietą?

Można by pomyśleć, że to przesada. Tyle zachodu o parę dni jedzenia. Ale uwierzcie mi, to jest absolutnie kluczowe. Lekarz podczas badania musi mieć idealnie czyste pole widzenia, jak na autostradzie o trzeciej w nocy. Każdy nieproszony gość – pestka z pomidora, ziarenko maku z bułki, kawałek skórki z jabłka – może zasłonić coś ważnego. Polipa, zmianę zapalną, coś, co trzeba dokładnie obejrzeć. To właśnie przez takie resztki mój znajomy musiał przechodzić przez całe przygotowanie od nowa. A tego chyba nikt nie chce. To nie tylko dodatkowy stres i strata czasu, ale też kolejne obciążenie dla organizmu. Więc tak, odpowiednie przygotowanie i wiedza, co jeść przed kolonoskopią, są cholernie ważne. To nie jest wymysł lekarzy, to po prostu warunek konieczny, żeby badanie miało jakikolwiek sens.

Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie wiedzieć, czego nie jeść przed kolonoskopią. Skrupulatne stosowanie się do zaleceń, które często znajdziemy w instrukcjach od lekarza lub na stronach towarzystw medycznych, jak np. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, to nasza polisa ubezpieczeniowa na udane badanie za pierwszym podejściem.

Ile dni przed badaniem trzeba zacząć całą operację?

Zastanawiacie się, ile dni przed kolonoskopią dieta powinna wejść w życie? Standardowo cała akcja zaczyna się na 3 do 5 dni przed terminem badania. Niektórzy lekarze mówią o 3 dniach, inni wolą bezpieczniejsze 5, zwłaszcza u osób z zaparciami. Ja zaczęłam 4 dni wcześniej, tak dla świętego spokoju.

Kluczem jest stopniowe eliminowanie z diety błonnika. Zaczynamy od tak zwanej diety bezresztkowej, która czasem nazywana jest niskobłonnikową. Chodzi o to, żeby jeść rzeczy, które organizm trawi prawie w całości, nie zostawiając w jelitach żadnych „śmieci”. To trochę jak niektóre specjalistyczne diety, ale cel jest zupełnie inny. Niektórym może się to kojarzyć z innymi planami żywieniowymi, opisywanymi jako popularne diety, ale tutaj zasady są bardzo ścisłe i krótkoterminowe. To właśnie jest sedno tego, co jeść przed kolonoskopią w pierwszej fazie przygotowań. Ta kolonoskopia przygotowanie dieta niskoresztkowa jest fundamentem, na którym budujemy dalsze etapy.

Co ląduje na talerzu, a co wylatuje z lodówki na 3-5 dni przed

Tutaj zaczyna się konkret. Lista dozwolonych produktów może nie wygląda jak menu z pięciogwiazdkowej restauracji, ale da się z tego skomponować całkiem znośne posiłki. Ważne, żeby trzymać się zasad i wiedzieć, co jeść przed kolonoskopią.

Produkty, które mają zielone światło:

• Delikatne mięso i ryby: gotowany kurczak lub indyk (koniecznie bez skóry!), chude ryby jak dorsz czy mintaj. Wszystko gotowane na parze, w wodzie albo pieczone w folii. Smażenie odpada.
• Jasne pieczywo i makarony: bułki pszenne, chleb tostowy, biały ryż, kasza manna, drobny makaron. Wiem, wiem, dla fanów razowca to męka, ale te kilka dni da się przeżyć.
• Jajka: gotowane na miękko albo na twardo, jajecznica na parze. Są lekkostrawne i pożywne, a o ich zaletach można poczytać więcej w analizach dotyczących wartości odżywczych jaj.
• Klarowne zupy: czysty, przecedzony przez sitko rosół to twój najlepszy przyjaciel. Żadnych warzyw, kawałków mięsa czy makaronu w środku.
• Nabiał (w małych ilościach): jogurt naturalny, kefir, chudy twaróg. Byle bez owoców, ziaren czy innych dodatków.
• Warzywa (bardzo wybrane): gotowane ziemniaki bez skórki (najlepiej w formie purée), gotowana marchewka, dynia. Wszystko przetarte na gładką masę.
• Owoce (też wybrane): dojrzały banan, mus z jabłka (bez skórki i gniazd nasiennych).
• Płyny: woda niegazowana, słaba herbata, czarna kawa (bez mleka!), klarowne soki owocowe bez miąższu (np. jabłkowy).

Absolutna czarna lista, czyli czego nie jeść przed kolonoskopią:

• Wszystko co pełnoziarniste: chleb razowy, bułki grahamki, brązowy ryż, grube kasze (gryczana, pęczak), płatki owsiane. To główni winowajcy zostawiania resztek.
• Surowe warzywa i owoce: zapomnij o sałatkach, pomidorach, ogórkach. Szczególnie groźne są te z drobnymi pestkami jak maliny, truskawki, kiwi czy winogrona.
• Nasiona i orzechy: mak, sezam, siemię lniane, pestki dyni, słonecznika. Nawet mała ilość może zniweczyć całe przygotowanie.
• Rośliny strączkowe: fasola, groch, ciecierzyca, soczewica. Są ciężkostrawne i wzdymające.
• Tłuste mięsa i wędliny: boczek, kiełbasy, pasztety, smalec, wszystko co smażone.
• Tłusty nabiał: sery żółte i pleśniowe, mleko w dużych ilościach.
• Kolorowe napoje i jedzenie: wszystko co czerwone, fioletowe lub granatowe (buraki, soki z ciemnych owoców, galaretki o tych kolorach). Mogą zabarwić ścianki jelita i udawać krew.
• Alkohol i napoje gazowane. To chyba oczywiste.

Mój sprawdzony jadłospis, który uratował mi życie

Poniżej znajdziecie przykładowy jadłospis przed kolonoskopią, który sama stosowałam. To taki mały plan przetrwania, który pokazuje co jeść przed kolonoskopią na każdym etapie.

Dzień 3 i 2 przed badaniem (Dieta bezresztkowa przed kolonoskopią jadłospis)

• Śniadanie: Dwie kromki białego chleba z chudą wędliną drobiową, słaba herbata.
• Obiad: Gotowana pierś z kurczaka, pół woreczka białego ryżu, purée z gotowanej marchewki.
• Kolacja: Gotowany na parze filet z dorsza, dwa gotowane ziemniaki bez skórki, herbata.
• Przekąski: banan, kisiel bez owoców, kilka herbatników.

Dzień przed badaniem – najważniejszy sprawdzian

To jest ten dzień, kiedy gra toczy się o wszystko. Co można jeść dzień przed kolonoskopią? Niewiele, ale trzeba to zrobić dobrze.

• Śniadanie (lekkie, zjedzone do 9:00 rano): Kajzerka z miodem, słaba herbata.
• Obiad (to ostatni posiłek przed kolonoskopią w formie stałej, zjedzony najpóźniej o 13:00): Sam klarowny, przecedzony rosół. Nic więcej. Żadnych klusek, żadnej marchewki. Czysty bulion.
• Popołudnie i wieczór: Zaczyna się dieta płynna przed kolonoskopią. Od teraz dozwolone są tylko klarowne płyny. Woda, woda i jeszcze raz woda. Można też pić słodzoną herbatę, klarowny sok jabłkowy, napoje izotoniczne (bez barwników!) i oczywiście ten sam klarowny bulion. Ja wypiłam chyba ze cztery litry różnych płynów. Mniej więcej w tym czasie, zgodnie z zaleceniem lekarza, zaczyna się też picie specjalnego preparatu przeczyszczającego. To nie jest najprzyjemniejsza część, ale kluczowa.

W dniu badania

Rano można jeszcze pić klarowne płyny, ale zwykle trzeba przestać na około 4-6 godzin przed samym badaniem. Bezwzględnie nic już nie jemy. To finał naszych przygotowań i wiedzy na temat tego, co jeść przed kolonoskopią (a raczej czego już nie jeść i nie pić).

Kilka dodatkowych rad od serca

• Pij, pij i jeszcze raz pij! Nawodnienie jest absolutnie kluczowe, zwłaszcza gdy zaczynasz pić środek przeczyszczający. Zapobiega to odwodnieniu i pomaga w płukaniu jelit. To najważniejsza rada, jeśli chodzi o to, co jeść przed kolonoskopią, a właściwie pić.
• Leki: Jeśli bierzesz jakieś leki na stałe (zwłaszcza na cukrzycę czy przeciwzakrzepowe), koniecznie, ale to koniecznie skonsultuj się z lekarzem prowadzącym. Niektóre leki trzeba odstawić lub zmienić ich dawkowanie. Po bardziej szczegółowe informacje można sięgnąć na portale medyczne, na przykład Medycyna Praktyczna.
• Kolorowe płyny: Błagam, uważajcie na czerwone i fioletowe barwniki. Lekarz naprawdę może pomylić je z krwią. To najprostszy sposób, żeby narobić sobie problemów. To ważny element tego, czego nie jeść przed kolonoskopią.
• Cukrzyca: Osoby z cukrzycą muszą być pod ścisłą kontrolą lekarza. Zmiana diety na płynną może spowodować wahania cukru, więc plan przygotowań musi być indywidualnie dostosowany. Informacje na temat diet, choćby ze stron takich jak Instytut Żywności i Żywienia, to jedno, ale konsultacja z lekarzem to podstawa.
• Co jeśli jest mi słabo? Jeśli czujesz się bardzo osłabiona, kręci ci się w głowie albo po prostu nie dajesz rady – dzwoń do swojego lekarza lub przychodni. Nie działaj na własną rękę. Bezpieczeństwo jest najważniejsze.

I co teraz? Jak wrócić do normalnego jedzenia po wszystkim

Udało się, badanie za Tobą! Czujesz ulgę i potworny głód. Ale spokojnie, nie rzucaj się od razu na schabowego z kapustą. Twoje jelita właśnie przeszły maraton i potrzebują chwili wytchnienia.

Zacznij łagodnie. Pierwszy posiłek to może być sucharek, kleik ryżowy, lekki bulion. Następnego dnia można spróbować gotowanego mięsa, białego pieczywa. Bądź dla siebie dobry i słuchaj swojego organizmu. Przez dzień lub dwa unikaj potraw ciężkostrawnych, smażonych, pikantnych i surowych warzyw. Stopniowo wracaj do swojej normalnej diety. To też dobry moment, żeby pomyśleć, czy na co dzień dbamy o nasze jelita. Może warto na stałe wprowadzić pewne zasady zdrowego odżywiania, żeby w przyszłości uniknąć problemów i pytań o to, co jeść przed kolonoskopią w awaryjnych sytuacjach. Trzymam za Was kciuki!