Mój syn mówił „totek” zamiast „kotek”. Jak nauczyliśmy się głoski „k” w domu?

Pamiętam to jak dziś. Mój prawie trzyletni synek, z ogromną powagą na twarzy, pokazywał palcem na naszego rudego kota i wołał „Mamo, patrz, tot!”. Na początku to było urocze. Cała rodzina się śmiała, a „tot” stał się pieszczotliwym przezwiskiem naszego futrzaka. Ale tygodnie mijały, a „tot” nie zamieniał się w „kota”. „Taczka” była „taczką”, ale już „kaczka” była „taczką”. „Toło” zamiast „koło”. Zaczęłam się niepokoić. To uczucie, kiedy słyszysz, że coś jest nie tak, ale nie do końca wiesz, co z tym zrobić… Znasz to? To był początek naszej przygody, której celem były skuteczne ćwiczenia logopedyczne na głoskę k, prowadzone w zaciszu własnego domu.

Dlaczego „kotek” to „totek”? O co chodzi z tym kappacyzmem

Zaczęłam szperać w internecie, wpisując w wyszukiwarkę frazy w stylu „jak nauczyć dziecko mówić głoskę k”. I wtedy trafiłam na to dziwne słowo: kappacyzm. Brzmi jak jakieś magiczne zaklęcie, prawda? A to po prostu fachowa nazwa na wadę wymowy, która polega na tym, że dziecko zamienia głoskę „k” na „t” (tak jak u nas), albo ją opuszcza lub zniekształca. Dowiedziałam się, że „k” to głoska tylnojęzykowa i dla malucha jest po prostu trudna do opanowania. Język musi wykonać tam z tyłu niezłą gimnastykę.

Przyczyny mogą być różne. Czasem to po prostu niedojrzałość aparatu mowy, czasem osłabione mięśnie języka, a czasem coś poważniejszego. Choć głoska „k” powinna pojawić się koło 2-3 roku życia, to jeśli po trzecich urodzinach problem dalej jest, warto to skonsultować. My daliśmy sobie jeszcze chwilę, próbując domowych metod, ale z tyłu głowy miałam już numer do polecanej logopedki i stronę Polskiego Towarzystwa Logopedycznego. Wiedziałam, że jeśli nasze domowe ćwiczenia na kappacyzm u dziecka nie przyniosą skutku, będziemy potrzebować wsparcia specjalisty i być może pełnej terapii logopedycznej.

Nasza domowa rozgrzewka, czyli wygłupy przed lustrem

Zanim rzuciliśmy się w wir prawdziwych ćwiczeń, nasza przygoda musiała zacząć się od… wygłupów. Tak, dobrze czytasz. Pani logopeda, z którą ostatecznie się skonsultowałam online, powiedziała, że kluczem jest rozgrzewka aparatu mowy. I że musi to być zabawa! Więc nasze poranki, przez jakieś 5-10 minut, zamieniały się w festiwal śmiesznych min przed lustrem w łazience.

Co robiliśmy? A no, na przykład dmuchaliśmy na piórko, żeby jak najdłużej utrzymało się w powietrzu – to genialne ćwiczenia oddechowe do głoski k. Puszczaliśmy bańki mydlane, robiąc przy tym dzióbki jak rybki. „Malowaliśmy” językiem podniebienie, udając, że to sufit, który trzeba pomalować na nowy kolor. Kląskaliśmy jak koniki, cmokaliśmy głośno, wysyłając buziaki do lustrzanego odbicia. To były proste ćwiczenia logopedyczne w domu, które syn uwielbiał. Nie miał pojęcia, że to tak naprawdę solidne przygotowanie do dalszej pracy i ważne ćwiczenia logopedyczne na głoskę k.

Ten magiczny moment – jak w końcu wywołać to upragnione „K”?

Po kilku dniach wygłupów nadszedł czas na gwóźdź programu. Musieliśmy jakoś to „k” z syna wydobyć. Czułam lekką presję, ale pamiętałam o zasadzie numer jeden: zero stresu. Prawidłowa artykulacja „k” polega na uniesieniu tyłu języka do podniebienia. Spróbuj sam – poczujesz takie lekkie „pyknięcie” z tyłu. Dziecku trudno to wytłumaczyć.

Więc próbowaliśmy różnych sztuczek.

Leżeliśmy na dywanie z otwartymi buziami, a ja pokazywałam mu w lusterku, gdzie jest tył języka. Próbowaliśmy metody na „t”. Mówił długie „t-t-t-t”, a ja delikatnie i z wyczuciem patyczkiem do uszu cofałam mu czubek języka. To było trudne i nie zawsze chciał współpracować. Przełomem okazała się jednak inna, banalna metoda.

Metoda „na kaszel”. Poprosiłam go, żeby poudawał, że kaszle. Takie lekkie „khy, khy”. A potem, żeby skrócił ten dźwięk. Najpierw patrzył na mnie jak na kosmitkę, ale po chwili zaczął się śmiać i kaszleć razem ze mną. I nagle, wśród tych śmiechów i kaszlnięć, usłyszałam to. Czyste, krótkie „k!”. To było jak odkrycie Ameryki! Powtórzyliśmy to kilka razy, już bez kaszlu, samo „k, k, k”. Udało się! Te proste ćwiczenia logopedyczne na głoskę k okazały się strzałem w dziesiątkę.

Od „KA” do „Kotek pije mleko” – nasza droga krok po kroku

Wywołanie głoski to jedno, ale utrwalenie jej w codziennej mowie to zupełnie inna bajka. To maraton, nie sprint. Nasze ćwiczenia logopedyczne na głoskę k podzieliliśmy na etapy, tak jak radzą mądre książki i logopedzi. Przechodziliśmy dalej dopiero, gdy poprzedni etap był już opanowany.

Zaczęliśmy od sylab

Najpierw były proste połączenia: KA, KO, KU, KE, KI. Śpiewaliśmy je, układaliśmy z klocków z literkami, rysowaliśmy. Potem odwracaliśmy kolejność: AK, OK, UK. To były nasze pierwsze, małe sukcesy. Te powtarzalne ćwiczenia logopedyczne na głoskę k budowały fundament.

Pora na prawdziwe słowa

To był najfajniejszy etap! Stworzyliśmy własne karty. Wycięłam z gazet obrazki: kot, kura, krowa, kawa, kura. Graliśmy w memory, w Piotrusia, w zgadywanki. To były fantastyczne gry i zabawy logopedyczne głoska k. Potem szukaliśmy słów z „k” w środku (oko, maka, loki) i na końcu (hak, mak, sok, bok). Zauważyłam, że te na końcu były najtrudniejsze. Ale cierpliwie, powolutku, szliśmy do przodu. To były naprawdę skuteczne ćwiczenia logopedyczne na głoskę k.

Zdania i wierszyki, czyli wyższa szkoła jazdy

Gdy słowa nie sprawiały już problemu, zaczęliśmy budować proste zdania. „Kotek pije mleko”. „Kuba kupił koło”. Im więcej „k”, tym weselej. Wymyślaliśmy też własne, czasem absurdalne, wierszyki logopedyczne głoska k. Coś w stylu „Kotek Kamil kupił w sklepie kolorowe kalarepki”. Śmiechu było co niemiara, a o to przecież chodziło. Te zabawy to były tak naprawdę zaawansowane ćwiczenia logopedyczne na głoskę k.

Ostatni etap to już była czysta obserwacja. W codziennych rozmowach, podczas czytania książeczki, w zabawie. Starałam się zadawać pytania, które prowokowały użycie słów z „k”. I chwaliłam, chwaliłam za każdym razem, gdy usłyszałam piękne, prawidłowe „k”. Widziałam, jak pękał z dumy. To było niesamowite wspieranie mowy dziecka w praktyce.

Skarbnica pomysłów, czyli skąd brać materiały (i nie zbankrutować)

Pewnie myślisz, że wydałam fortunę na pomoce. Nic z tych rzeczy. Oczywiście, można kupić gotowe gry, ale my postawiliśmy na kreatywność. Internet to kopalnia złota. Wystarczy wpisać w wyszukiwarkę „karty pracy na głoskę k do druku” i naprawdę wyskakuje mnóstwo darmowych materiałów. Można też znaleźć świetne filmy instruktażowe ćwiczenia głoska k na YouTube. Wiele inspiracji znaleźliśmy na stronie Logopedzi.pl.

Nasze najlepsze gry artykulacyjne dla dzieci to były te zrobione samodzielnie. Rysowaliśmy, wycinaliśmy, laminowaliśmy taśmą klejącą. To był nasz wspólny projekt, nasza przygoda. Nasze domowe ćwiczenia logopedyczne na głoskę k nie wymagały wielkich nakładów finansowych.

Czego nauczyła mnie ta przygoda? Kilka rad od serca

Jeśli miałabym dać jedną radę rodzicowi, który jest na początku tej drogi, powiedziałabym: wyluzuj. Serio. Presja to najgorszy wróg. Dziecko wyczuwa twoje napięcie i samo zaczyna się stresować, a wtedy o nauce nie ma mowy. Były dni, kiedy mój syn nie miał ochoty na ćwiczenia. Mówił „nie” i koniec. Odpuszczałam. Robiliśmy dzień przerwy, a następnego dnia wracaliśmy do zabawy z nową energią.

Najważniejsze zasady, które u nas się sprawdziły:

• Krótko, a często. Lepiej 5 minut trzy razy dziennie niż pół godziny na siłę raz. Nasze ćwiczenia logopedyczne na głoskę k były krótkimi sesjami.
• Zabawa ponad wszystko. Nuda zabija motywację. Każde ćwiczenie musi być przygodą.
• Cierpliwość to twoja supermoc. Postępy nie przyjdą z dnia na dzień. Czasem będziecie stać w miejscu, a nawet się cofać. To normalne.
• Chwal, chwal i jeszcze raz chwal! Każdy, nawet najmniejszy sukces, to powód do świętowania.
• Nie krytykuj. Zamiast mówić „Źle powiedziałeś”, spróbuj „O, posłuchaj, ja mówię to tak: K-O-T. Spróbujemy razem?”. To naprawdę, naprawdę robi różnicę.

Nasza droga do prawidłowej wymowy głoski „k” trwała kilka miesięcy. Były momenty zwątpienia i frustracji. Ale dziś, kiedy słyszę, jak mój syn z przejęciem opowiada o „kolegach z przedszkola” i „kolorowych kredkach”, wiem, że było warto. Każda minuta spędzona na tych wygłupach i zabawach była inwestycją. I pamiętaj, jeśli domowe ćwiczenia logopedyczne na głoskę k nie przynoszą efektów przez dłuższy czas, nie wahaj się szukać pomocy. Czasem wsparcie doświadczonego logopedy jest niezbędne, by ruszyć z miejsca. A to przecież żaden wstyd, a wyraz największej miłości i troski o rozwój mowy dziecka.