Franciszek Smuda – Franz, który na zawsze zmienił polską piłkę

Pamiętam to jak dziś. Tę dziwną mieszankę nadziei i niepokoju, która wisiała w powietrzu przed Euro 2012. Cała Polska żyła tym turniejem, a na czele naszej armii stał on – Franciszek Smuda. Postać absolutnie nietuzinkowa, trener z krwi i kości, którego albo się kochało, albo nienawidziło. Jego konferencje prasowe to był teatr jednego aktora, a jego metody treningowe obrosły legendą. Ale jedno pytanie często wracało w rozmowach kibiców, zwłaszcza gdy drużynie nie szło. Chodziło o wiek Franciszka Smudy. Czy jego doświadczenie, nabyte przez dekady, wystarczy, by udźwignąć taką presję? A może jego metody były już trochę… przestarzałe? Ten temat był wałkowany na tysiące sposobów. Analizując jego karierę, nie da się uciec od refleksji nad tym, jak ważny był wiek Franciszka Smudy w kluczowych momentach jego trenerskiej sagi.

Z familoka na boiska świata

Zanim stał się „Franzem” całej Polski, był po prostu Frankiem z Lubomi, małej wsi na Śląsku. Urodził się 22 czerwca 1948 roku. Kiedy urodził się Franciszek Smuda, nikt nie mógł przypuszczać, że ten chłopak wychowany w typowym śląskim familoku zapisze się tak wyraźnie w historii naszego futbolu. Jego charakter, ta słynna twardość i nieustępliwość, to coś, co wyniósł z domu. Tam nie było miejsca na miękką grę.

Jako piłkarz nie zrobił może oszałamiającej kariery na miarę Bońka czy Laty, ale solidnie przepracował swoje na boisku. Grał w Unii Racibórz, Piaście Gliwice, a nawet zahaczył o Legię Warszawa. Jednak to wyjazdy za granicę, do Stanów Zjednoczonych i Niemiec, dały mu najwięcej. Tam podpatrywał inne metody treningowe, inną mentalność. Nauczył się fachu, który miał mu przynieść sławę już na ławce trenerskiej. To doświadczenie, zebrane w różnych kulturach piłkarskich, stało się fundamentem jego późniejszych sukcesów. Z perspektywy czasu widać, że wczesny wiek Franciszka Smudy był czasem zbierania bezcennych lekcji.

Narodziny legendy Widzewa

Prawdziwy Smuda, ten, którego pokochała i znienawidziła piłkarska Polska, narodził się w Łodzi. Kiedy objął stery Widzewa Łódź w połowie lat 90., nikt nie spodziewał się, co nadchodzi. A nadchodziła era totalnej dominacji. Pamiętam te mecze. Widzew z tamtych lat to była maszyna. Drużyna z charakterem, z płucami ze stali i mentalnością, która nie pozwalała się poddać. Dwa mistrzostwa Polski z rzędu i ten legendarny awans do Ligi Mistrzów po dramatycznym dwumeczu z Brøndby IF. Coś niesamowitego.

Smuda dał im w kość. Jego treningi były mordercze, ale piłkarze szli za nim w ogień. Stworzył kolektyw, który potrafił odrabiać straty w ostatnich minutach, grać do końca, zawsze. Jego słynne powiedzenie, że „drużynę buduje się od tyłu”, stało się jego znakiem rozpoznawczym. Biografia Franciszka Smudy to w dużej mierze historia budowania takich właśnie twardych, zdyscyplinowanych zespołów. Kwestia wieku Franciszka Smudy nie miała wtedy znaczenia, liczyła się charyzma i wyniki, a te miał fantastyczne.

To był jego czas. Po prostu Franz.

Kolekcjoner trofeów z Wisłą i Lechem

Po Widzewie jego nazwisko było najgorętszym na rynku. Trafił do Wisły Kraków, budowanej za ogromne pieniądze Bogusława Cupiała. Tam presja była inna, oczekiwano sukcesów na już. I choć mistrzostwa z Wisłą nie zdobył, to dołożył do gabloty Puchar i Superpuchar Polski. Pokazał, że potrafi pracować z gwiazdami, choć jego relacje z niektórymi zawodnikami bywały, delikatnie mówiąc, szorstkie. Wielu zastanawiało się, czy zaawansowany jak na trenera wiek Franciszka Smudy nie utrudnia mu komunikacji z młodszymi graczami. On jednak zawsze stawiał na swoim.

Później był Lech Poznań. Kolejny wielki klub z ogromnymi ambicjami. I znowu sukces – Puchar i Superpuchar. Smuda udowodnił, że jest gwarantem trofeów w polskiej lidze. Jego drużyny może nie zawsze grały piękny dla oka futbol, ale były zabójczo skuteczne. Ten pragmatyzm i skupienie na celu to jego wizytówka. Zrozumienie, jaki był wtedy wiek Franciszka Smudy, pozwala docenić, jak długo utrzymywał się na absolutnym topie.

Marzenia i rozczarowanie – Euro 2012

I w końcu nadszedł ten moment. W 2010 roku Franciszek Smuda został selekcjonerem reprezentacji Polski. Misja była jedna: przygotować drużynę na turniej życia, Mistrzostwa Europy na naszej ziemi. Oczekiwania były gigantyczne. Smuda zakasał rękawy i zaczął budowę zespołu po swojemu. Postawił na zawodników z zagranicznych lig, co wywołało słynną dyskusję o „farbowanych lisach”. Był krytykowany, ale uparcie trzymał się swojej wizji.

W momencie rozpoczęcia turnieju, Franciszek Smuda wiek Euro 2012 miał szczególny – kończył 64 lata. Był weteranem, doświadczonym dowódcą. I ta presja zdawała się go nie przytłaczać. A potem przyszedł pierwszy mecz z Grecją. Prowadzenie, czerwona kartka, karny obroniony przez Tytonia. Rollercoaster emocji i na koniec tylko remis. Potem był świetny mecz z Rosją, znów remis, który dał nadzieję. I na koniec ten cholerny mecz o wszystko z Czechami we Wrocławiu. Przegrana 0:1 i koniec marzeń. To był cios. Dla kibiców i dla niego. Nagle wszyscy zaczęli pytać, czy wiek Franciszka Smudy i jego taktyka nie były przeszkodą.

Prawda jest taka, że zabrakło niewiele. Może trochę szczęścia, może odważniejszych decyzji. Mimo wszystko, tamta drużyna miała charakter, walczyła. A to w dużej mierze zasługa „Franza”. Z perspektywy czasu jego misja z kadrą jest oceniana różnie, ale nikt nie odbierze mu tego, że dał nam nadzieję. Wiek Franciszka Smudy był wtedy tematem numer jeden, ale zapominano, że za tymi latami stały dekady doświadczeń.

Co po kadrze? Dziedzictwo Franza

Pożegnanie z reprezentacją było bolesne. Smuda wrócił do piłki klubowej, prowadził jeszcze Wisłę, był w Niemczech, a na koniec kariery trenował mniejsze polskie kluby, jak Górnik Łęczna czy Wieczysta Kraków. Nigdy jednak nie odzyskał już tej magii z czasów Widzewa czy Lecha. Wiek Franciszka Smudy zaczął odgrywać coraz większą rolę, a futbol poszedł do przodu. Jego metody, kiedyś uważane za złoty standard, dla niektórych stały się symbolem starej szkoły.

Ale jakie jest jego dziedzictwo? Ogromne. Wychował całe pokolenie świetnych piłkarzy. Nauczył polską ligę profesjonalizmu i ciężkiej pracy. Jego powiedzonka na stałe weszły do kibicowskiego słownika. Jest postacią barwną, kontrowersyjną, ale autentyczną. Takich ludzi w dzisiejszej, trochę sterylnej piłce, po prostu brakuje. Jego historia pokazuje, że wiek to czasem tylko liczba, a pasja jest najważniejsza. Zastanawiasz się, ile lat ma Franciszek Smuda dzisiaj? Data urodzenia Franciszka Smudy to 22 czerwca 1948, co oznacza, że w 2024 roku kończy 76 lat. Imponujące, prawda? Mimo upływu lat, wciąż jest aktywny, komentuje mecze, jest obecny w mediach. Jego głos wciąż się liczy.

Często wraca pytanie o wiek Franciszka Smudy, ale czy to jest najważniejsze? Moim zdaniem nie. Ważniejszy jest ślad, jaki po sobie zostawił. On jest jak postać z filmu, trochę jak ikona popkultury polskiego futbolu, której się nie zapomina.

Smuda na zawsze w historii

Franciszek Smuda to trener-instytucja. Legenda. Można go nie lubić za jego styl bycia, za niektóre decyzje, ale nie można odmówić mu jednego – pasji i sukcesów. To on wprowadził polski klub do elitarnej Ligi Mistrzów w czasach, gdy wydawało się to niemożliwe. To on kolekcjonował trofea z największymi firmami w Ekstraklasie. I to on prowadził Polskę w jednym z najważniejszych momentów w historii naszej piłki. Niezależnie od tego, jak oceniamy jego pracę, wiek Franciszka Smudy nigdy nie był dla niego wymówką. Do końca był sobą.

Franciszek Smuda, Franz, na zawsze pozostanie jedną z najważniejszych postaci polskiego futbolu przełomu wieków. I choć dzisiaj na ławkach trenerskich siedzą młodsi, z laptopami i zaawansowaną analityką, to czasami tęskni się za takim trenerem z krwi i kości. Za kimś, kto potrafił krzyknąć, rzucić butelką i porwać za sobą tłumy. Taki właśnie był Smuda. Franciszek Smuda rok urodzenia ma już słuszny, ale jego legenda jest wiecznie młoda.